علینقی منزوی
دکتر علینقی منزوی در سال ۱۳۰۲ در سامرای عراق چشم به جهان گشود. پدرش، شیخ آقا‌بزرگ تهرانی، مؤلف الذریعه، مهم‌ترین دانشنامۀ کتاب‌شناختی شیعه بود. علوم حوزوی و ادبی را در سامرا و نجف نزد پدر و عمویش و اساتید دیگر آموخت. در نجف در تدوین الذریعه دستیار پدر بود و سه جلد اول آن را به چاپ رساند. در سال ۱۳۱۹، در دورۀ جنگ جهانی دوم، به تهران آمد. در ۱۳۲۶ لیسانس معقول (فلسفه) گرفت و در ۱۳۲۷ به استخدام رسمی وزارت فرهنگ درآمد. در ۱۳۲۹، لیسانس دانشسرای عالی و در ۱۳۳۰ لیسانس قضائی از دانشکدۀ حقوق دانشگاه تهران گرفت.
او از بهمن ۱۳۲۷ ضمن تدریس در دبیرستان‌ها، مأمور به همکاری با دهخدا در تألیف لغت‌نامه شد و این همکاری تا ۱۳۴۵ که از ایران مهاجرت کرد، ادامه داشت. در تهیۀ مطالب صرف و نحوی و مواد حرف «ص» و تألیف بخش‌هایی از حرف «ح» همکاری کرد و از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۵ عضو هیئت مقابله نیز بود.
او در سال ۱۳۳۷ موفق به دریافت درجۀ دکتری در رشتۀ الهیات از دانشگاه تهران شد و از آن پس به تدریس و راهنمایی پایان‌نامه‌ها در دانشکدۀ ادبیات و دانشکدۀ حقوق اشتغال داشت. در طی این سال‌ها مجلدات ۴ تا ۱۸ الذریعه را با زحمت بسیار و با همان حقوق معلّمی به چاپ رساند.
منزوی پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ دو بار به زندان افتاد، پس از آن هم با اینکه تنها به فعالیت‌های فرهنگی اشتغال داشت، همچنان با تهدیدهای سازمان اطلاعات و امنیت (ساواک) رو‌به‌رو بود. سرانجام در شهریور ۱۳۴۵ از ایران خارج شد و مدت ۱۰ سال در نجف و بیروت زندگی کرد. در این سال‌ها بقیه مجلدات الذریعه را با همکاری برادرش، احمد منزوی در تهران و چهار قرن از طبقات اعلام شیعه پدرش را در بیروت منتشر کرد. در ۱۳۵۱ از دانشگاه سن‌ژوزف بیروت دکتری فلسفه گرفت.
او در سال ۱۳۵۵ با پادرمیانی دوستان بانفوذ خود، پرویز ناتل خانلری و علی دشتی به تهران بازگشت. پس از بازگشت به ایران خود را وقف کار علمی کرد و به انتشار تألیفات پدرش ادامه داد. همچنین تدریس در دانشکدۀ ادبیات را از سر گرفت. پس از انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۶۰ بنا بر برخی اعتقادات و مواضع فلسفی دستگیر و محکوم به پنج سال زندان شد. در زندان نیز کار فرهنگی خود را با ترجمۀ متون از عربی دنبال کرد. او پس از آزادی از زندان با وجود ضعف جسمانی، به همکاری با مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی پرداخت و در کنار برادر خود، احمد منزوی، چندین سال به کار در این مرکز ادامه داد.
زنده‌یاد علینقی منزوی در ۲۸ مهرماه ۱۳۸۹ در تهران درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
از آثار او
-
الاشارات و التنبیهات (تصحیح)
-
فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران (ج ۱ و ۲)
-
بخش هایی از لغت‌نامۀ دهخدا: ۶۲۰ صفحه
-
فرهنگ‌نامه‌های عربی به فارسی
-
فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ مدرسه سپهسالار (شهید مطهری) (ج ۳ - ۵)
-
فهرسة الکتب و الرسائل و لمن هی من العلماء و الأئمة و الحدود الأفاضل: فهرست کتاب‌های اسماعیلیه (تصحیح)
-
فهرست نسخه‌های خطی کتابخانۀ مجلس شورای ملّی (اسلامی) (ج ۱۱ تا ۱۶) (زیرِ نظر ایرج افشار، با همکاری محمدتقی دانش‌پژوه و احمد منزوی)
-
نامه‌های عین‌القضات همدانی (تصحیح، با همکاری عفیف عسیران)
-
درس‌هایی دربارۀ اسلام (ترجمه، اثر گلدزیهر)
-
سیمرغ و سی مرغ (چکیده‌ای از منطق‌الطیر عطار نیشابوری، نمایشنامه در سه پرده)
-
احسن‌التقاسیم فی معرفةالاقالیم (ترجمه)
-
تجارب‌الامم (ج ۵ و ۶) (ترجمه، اثر مسکویه رازی)
-
فهرست اعلام‌الذریعه الی تصانیف‌الشیعه
-
معجم‌البلدان (ترجمه)
-
فردوس‌الحکمه فی الطب (پژوهش و ترجمه، با همکاری محمدابراهیم ذاکر)
-
ریشه‌ها و اندیشه‌ها: مقاله‌هایی در تاریخ و اندیشۀ ایرانیان (به کوشش غلامحسین صدری‌افشار)
در این قسمت می‌توانید صفحۀ ویکی‌پدیای علینقی منزوی را مشاهده کنید.