سیدمحمد دبیرسیاقی

دکتر سیدمحمد دبیرسیاقی در ۴ اسفندماه ۱۲۹۸ ش. در قزوین چشم به جهان گشود. دورۀ ابتدایی و اول متوسطه را در مدرسۀ امید (شاهپور) گذراند و سپس به استخدام ادارۀ فرهنگ قزوین درآمد و ضمن کار، دورۀ دوم دبیرستان را نیز سپری کرد. در سال ۱۳۱۸ از دارالفنون تهران دیپلم ادبی گرفت و در همان سال وارد دانشگاه تهران شد و در رشتۀ حقوق شروع به تحصیل کرد. اما دلبستگی او به ادبیات فارسی او را به دانشکدۀ ادبیات کشاند. در ۱۳۲۱ به استخدام وزارت دارایی درآمد و تا زمان بازنشستگی (۱۳۵۳) در آن وزارتخانه خدمت کرد. او در ۱۳۲۴ با ارائۀ پایاننامۀ دکتری خود با عنوان «تحقیق دربارۀ مجمعالفرس سُروری کاشانی و تحریرهای آن با شرح و فهارس و توضیحات لازم» به راهنمایی استاد سعید نفیسی در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی دکتری گرفت.
او از سال ۱۳۲۶ در تألیف و تدوین لغتنامۀ دهخدا مشارکت جست و پس از درگذشت دهخدا نیز بنا بر وصیت آن مرحوم به همراه دکتر محمد معین و دکتر سیدجعفر شهیدی و محمد پروین گنابادی مسئولیت ادامه و اتمام لغتنامه را به عهده گرفت و بخشهایی از حرف های «پ» (پودهکباب – پییوری)، «د» (د – دراریع)، «ژ» (ژ – ژیهلاوا <مشترک>)، «ط» (طف – طهران) و تمامی حرفهای «ض»، «ظ» و «ل» را تألیف کرد. از ۱۳۳۵ به بعد به عنوان عضو هیئت مقابله، به ویرایش و بازبینی کار سایر همکاران پرداخت و همچنین در سال ۱۳۵۸ تکملۀ مقدمۀ لغتنامه را نوشت. طرح تألیف لغتنامۀ بزرگ فارسی نیز توسط او پیشنهاد و به امضای هیأت رئیسۀ وقت دانشگاه تهران رسید. تمامی حرف «آ» و قسمتهایی از حرف الف (اش – اصیلی / انس – انیون) این لغتنامه از تألیفات اوست.
دبیرسیاقی علاوه بر کار تألیف به کار تدریس در دانشگاه نیز اشتغال داشت و دو بار نیز به دعوت دانشگاه پکن در دانشکدۀ زبانهای خارجی آن دانشگاه و یک بار به دعوت دانشگاه عینالشمس مصر در بخش فارسی آنجا تدریس کرد. چهارمین جایزۀ ادبی و تاریخی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی در ۱۳۷۱ به او اهدا شد.
زندهیاد سیدمحمد دبیرسیاقی در ۱۶ مهرماه ۱۳۹۷ در قزوین درگذشت و در بهشت فاطمۀ قزوین به خاک سپرده شد.
از آثار او
-
دیوان منوچهری (تصحیح)
-
گنج بازیافته
-
تذکرةالملوک (تصحیح)
-
دیوان فرخی سیستانی (تصحیح)
-
سفرنامۀ ناصرخسرو (تصحیح)
-
شاهنامۀ فردوسی (تصحیح بر اساس چاپ ترنر ماکان، کلکته)
-
نزهةالقلوب: بخش جغرافیا (تصحیح)
-
زراتشتنامه (تصحیح)
-
غیاثاللغات (همراه با چراغ هدایت) (تصحیح)
-
جامعالتواریخ رشیدی: غزنویان و سامانیان و آلبویه (تصحیح)
-
جامعالتواریخ رشیدی: افرنج (تصحیح)
-
جامعالتواریخ رشیدی: فرقۀ رفیقان و اسماعیلیان الموت (تصحیح)
-
مجمعالفرس سروری (تصحیح)
-
دیوان شاهداعی شیرازی (تصحیح)
-
دیوان عنصری (تصحیح)
-
دیوان دقیقی (تصحیح)
-
کشفالابیات شاهنامه
-
مجموعۀ مقالات عباس اقبال آشتیانی
-
پیشاهنگان شعر فارسی
-
دیوان لامعی گرگانی (تصحیح)
-
مقالات دهخدا (جلد اول)
-
مقالات دهخدا (جلد دوم)
-
دیوان اشعار دهخدا (۱۳۶۰).
-
بخشهایی از لغتنامۀ بزرگ فارسی: ۱۴۳۴ صفحه
-
فرهنگهای فارسی و فرهنگگونهها (۱۳۶۸).
-
رگ رگی از آب شیرین آب شور (دفتر شعر) (۱۳۷۰).
-
داستان های چینی و داستان های امثال چینی (۱۳۷۱).
-
دیوان لغاتالترک (ترجمه و تنظیم و ترتیب الفبایی) (۱۳۷۵).
-
برگردان روایتگونۀ شاهنامۀ فردوسی به نثر (۱۳۸۰).
-
سیر تاریخی بنای شهر قزوین و بناهای آن (۱۳۸۱).
-
مادهتاریخ (۱۳۸۹).
-
سوگنامه (مرثیههای منظوم) (۱۳۹۲).
در این قسمت میتوانید صفحۀ ویکیپدیای سیدمحمد دبیرسیاقی را مشاهده کنید.