واژه‌شناسی - ۴۳

یک فنجان واژه‌شناسی - ۴۳
بهروز صفرزاده
...................................................
«جلبک»
واژۀ «جلبک» دورگۀ عربی-فارسی است و از دو جزء تشکیل شده‌است:
جل (عربی): پوشش یا پلاس
بک (فارسی): قورباغه یا وزغ
«جلبک» در اصل ترکیبِ اضافیِ «جلِ بک» بوده، یعنی پوشش یا زیراندازِ قورباغه! چون جلبک بر سطحِ آب قرار دارد و قورباغه‌ها لا به لایش هستند، این تعبیرِ شاعرانه به وجود آمده‌است.
در متونِ کهنِ فارسی و فرهنگ‌های قدیمی، جلبک را «جامۀ غوک» و «جل‌وزغ» و «بَزَغسَمه» و «چَغزپاره» و «چَغزلاوه» و غیره هم نامیده‌اند.
...................................................
پی‌نوشت: «یک فنجان واژه‌شناسی» سلسله یادداشت‌هایی است که به کالبدشکافیِ برخی واژه‌های رایج در فارسی می‌پردازد و چند و چونِ پیدایش و تحولِ آن‌ها را می‌کاود. این یادداشت‌ها را آقای بهروز صفرزاده، از اعضای هیئتِ مؤلفانِ مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا، نوشته و هر هفته یکی از آن‌ها در وب‌گاه و شبکه‌های اجتماعیِ مؤسسهٔ لغت‌نامهٔ دهخدا منتشر می‌شود. امیدواریم هر فنجان از این واژه‌شناسی به کامتان گوارا باشد.