لغتنامه
نمایش ۱۲۱ تا ۱۵۰ مورد از کل ۳۴۳٬۳۱۶ مورد.
# | مدخل | معنی |
---|---|---|
| ||
۱۲۱ | آب مضاف | [ بِ مُ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) رجوع بمضاف شود. |
۱۲۲ | آب مطلق | [ بِ مُ لَ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) رجوع بمطلق شود. |
۱۲۳ | آب معدنی | [ بِ مَ دَ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) چشمه ای که بطبع آمیخته به پاره ای املاح است مانند گوگرد و زیبق و ید و آهن و شبّ و زاج و در بعض بیماریها بدان استحمام کنند و یا ... |
۱۲۴ | آب معلق | [ بِ مُ عَ لْ لَ ] (ترکیب وصفی، اِ
مرکب) مجازاً، آسمان :
سنگ در این خاک مطبَّق نشان
خاک بر این آب معلق فشان.نظامی. |
۱۲۵ | آب مقطر | [ بِ مُ قَ طْ طَ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) آب حاصل کرده از بخار. آبی که با قرع و انبیق تصفیه شده باشد. |
۱۲۶ | آب نار | [ بِ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) رجوع به آب انار شود. |
۱۲۷ | آب نارنج | [ بِ رَ / رِ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) آبی که از فشردن نارنج حاصل کنند. |
۱۲۸ | آب نبات | [ بِ نَ ] (ترکیب اضافی، اِ
مرکب) قسمی حلوا و شیرینی :
چه شیوه میکند آب نبات با دل ما
که بر طبقچهٔ شمشاد و کاسهٔ حلبی است.
بسحاق اطعمه. |
۱۲۹ | آب نشاط | [ بِ نَ / نِ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) مذی. (زمخشری) (ربنجنی). || نطفه. |
۱۳۰ | آب نمک | [ بِ نَ مَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) آب آمیخته با نمک که در آن ماهی و پاره ای گوشتها و بعض حبوب و بُقول را از فساد و تباهی نگاه دارند، و آن را نمکاب نیز گویند. |
۱۳۱ | آب نوشادری | [ بِ دُ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) آب معدنی که در آن بطبع نوشادر باشد. |
۱۳۲ | آب نیشکر | [ بِ نَ / نِ شَ / شِ کَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) عسل القصب. (تحفه). |
۱۳۳ | آب هندوانه | [ بِ هِ دِ نَ / نِ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) آبی که از فشردن مغز هندوانه حاصل کنند. |
۱۳۴ | آب و آش | [ بُ ] (اِ مرکب، از اتباع) خوردنی های پخته. |
۱۳۵ | آب و جارو کردن | [ بُ کَ دَ ] (مص مرکب) روفتن بجاروب با آب پاشیدن. |
۱۳۶ | آب و رنگ | [ بُ رَ ] (اِ مرکب، از اتباع) سپیدی و سرخی در چهره و رونق و جلا: خوش آب و رنگ. بد آب و رنگ : حواصل چون بود در آب چون رنگ همان رونق در او از آب و ... |
۱۳۷ | آب و رنگی | [ بُ رَ ] (ص نسبی) در اصطلاح نقاشان، نقشی بالوان. مقابل سیاه قلم. |
۱۳۸ | آب و گل | [ بُ گِ ] (اِ مرکب، از اتباع) خانه. بنا. زمین. - آب و گلی در جایی داشتن؛ خانه یا مزرعه ای را در آنجا دارا بودن. - از آب و گل درآمدن یا ... |
۱۳۹ | آب و هوا | [ بُ هَ ] (ترکیب عطفی، اِ مرکب) کشور. اقلیم. || سقم یا صحت مربوط به آب و هوای ناحیتی. |
۱۴۰ | آب یخ | [ بِ یَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) آبی که در آن یخ افکنده و سرد کرده باشند. |
۱۴۱ | آبآسیا | (اِ مرکب) آسیا که بزورِ آب گردد. |
۱۴۲ | آبآشنا | [ شْ / شِ ] (ص مرکب) آنکه
شناوری داند. آنکه معرفت بسباحت دارد.
سباح. شناگر. (فرهنگ اسدی):
کسی کاندر آب است و آب آشناست
از آب ار چو آتش بترسد رواست.
ابوشکور. |
۱۴۳ | آبآهنج | [ هَ ] (نف مرکب) آب آهنگ. |
۱۴۴ | آبآهنگ | [ هَ ] (نف مرکب) آدمی یا
ستوری که آب از چاه و جز آن برکشد.
آبکش. آب آهنج :
کرده شیران حضرت تو مرا
سرزده همچو گاو آب آهنگ.سنائی. |
۱۴۵ | آبآورد | [ وَ ] (ن مف مرکب، اِ مرکب) آب آورده. خاشاک و جز آن که دریا یا رود و یا سیل با خود آرد و آن را عرب جفاء (صراح) و جفال و حمیل گویند. |
۱۴۶ | آبآورده | [ وَ دَ / دِ ] (ن مف مرکب، اِ
مرکب) آب آورد:
دوش ازبرای مطبخش هیزم ز مژگان برده ام
گفت از کجا آورده ای خاشاک آب آورده را.
؟ || چشم آب آورده؛ چشمی که ... |
۱۴۷ | آبا | (از ع، اِ) در تداول فارسی، آباء:
تا آدم و حوا که شدند اصل تناسل
هستی ملک و شاه به اجداد و به آبا.
مسعودسعد.
ای خرابات جوی پرآفات
پسر خر توئی و خر آبات.سنائی
(حدیقه). |
۱۴۸ | آباء | (ع اِ) جِ اَب. پدران. - آباء علوی؛ افلاک و ستارگان. سبعهٔ سیاره. - آباء عنصری؛ آخشیجان. چارآخشیج. عناصر اربعه. بسائط. چهاراَرکان. امهات. اسطقسات. ارکان اربعه. کیان : مر جاه تو و قدر ترا از سر ... |
۱۴۹ | آباتر | [ تِ ] (اِخ) نام محلی است کنار راه رشت به آستارا میان کسما و تارگوراب بفاصلهٔ ۵۱۴۰۰ گز از رشت. |
۱۵۰ | آباد | (ص) (از پهلوی آپاتان، شاید مرکب از آو +پاته) عامر. عامره. معمور. معموره. مزروع. آبادان. مسکون. مقابل ویران و ویرانه و بائر و خراب و یباب : ز توران زمین تا بسقلاب و روم ندیدند یک مرز آباد و بوم.فردوسی. یکایک همه ... |