لغت‌نامه

راهنمای استفاده از لغت‌نامهٔ دهخدا
نمایش ۶۱ تا ۹۰ مورد از کل ۳۴۳٬۳۱۸ مورد.
#مدخلمعنی
 
۶۱آب بوری [ بِ بو ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) دوائی است که زنان با آن رنگ موی گیسوان بگردانند برنگ خرمایی روشن.
۶۲آب بین(نف مرکب) آب شناس.
۶۳آب بینی(حامص مرکب) عمل آب بین.
۶۴آب بینی [ بِ بی ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) مخاط. مُرگ. خلم.
۶۵آب پاش(اِ مرکب) آوندی که بدان بر زمین و گُل و چمن آب پاشند. رشاشه. آب پاچ.
۶۶آب پاشی(حامص مرکب) عمل آب پاشیدن بر گل و جز آن.
۶۷آب پخته [ پُ تَ / تِ ] (اِ مرکب) آش اماج. || آب سرد. آب سر. || (ن مف مرکب) جوشانیده.
۶۸آب پز [ پَ ] (ن مف مرکب) تخم مرغ یا گوشت به آب ساده و بی روغن پخته. مسلوق و مسلوقه.
۶۹آب پشت [ بِ پُ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) نطفه. منی. آب مردی : آب رخ زآب پشت بگریزد کآب پشت آب رویها ریزد.سنائی.
۷۰آب پنیر [ بِ پَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) ماءالجبن. (تحفه).
۷۱آب تابه [ تا بَ / بِ ] (اِ مرکب) ظرفی که در آن آب گرم کنند. || ابریق. آفتابه.
۷۲آب تاختن [ تَ ] (مص مرکب) میختن. میزیدن. (صحاح الفرس): ز قلب آنچنان سوی دشمن بتاخت که از هیبتش شیر نر آب تاخت.رودکی. و سنگ اندر کمیزدان و دشخواری آب تاختن. (التفهیم).
۷۳آب تبرستان [ بِ تَ بَ رِ ] (اِخ) نام چشمه ای بر کوهی از تبرستان که گویند چون بانگ بر او زنی بازایستد و چون بازایستی روان شود.
۷۴آب تبریه [ بِ تَ بَ ری یَ ] (اِخ) بگفتهٔ فرهنگ نویسان نام چشمه ای است نزدیک اردن که هفت سال روان و هفت سال خشک است.
۷۵آب تراز [ تَ ] (اِ مرکب) طراز بنایان که در درون آب دارد. - آب تراز کردن زمین؛ تسطیح آن برای جریان آب.
۷۶آب ترازو [ تَ ] (اِ مرکب) دانش تسطیح زمین و کاریز سهولت جریان آب را. - آب ترازو کردن؛ تسطیح زمین و کاریز بصورتی که آب جریان کند.
۷۷آب تراش کردن [ تَ کَ دَ ] (مص مرکب) خراشیدن خیار و خربزه و امثال آن با کفچه سهولت مضغ را.
۷۸آب تره [ تَ رَ / رِ ] (اِ مرکب) گیاهی است آبی با برگهای مایل بتدویر و زبانگز چون ترتیزک و در چهارمحال اصفهان آن را بَکلو گویند، و آن از احرار بُقول است.
۷۹آب تنزیه [ بِ تَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) پیش یهود آبی است آمیخته بخاکستر گاو سوخته [ گاوی سرخ که بنی اسرائیل بکشتن و سوختن آن مأمور شدند ] و چوب سرو و زوفا و ارغوان و آن را بر ...
۸۰آب تنی کردن [ تَ کَ دَ ] (مص مرکب) غوطه خوردن در آب سرد بقصد خنک شدن.
۸۱آب تیرگان [ رَ ] (اِ مرکب) رجوع به آبریزگان شود.
۸۲آب جر [ جَ ] (اِ مرکب) جزر. مقابل مد.
۸۳آب جو [ بِ جَ / جُو ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) فوگان. فقاع. فقع. نبید جو. آخسمه. آخمسه. جعه . و قسم ستبر آن را بوزه گویند. || ماءالشعیر. آبی که در آن جو مقشر جوشانیده باشند مداوا را.
۸۴آب جوش [ بِ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) آبی که در آن جوش یعنی بی کربنات سود و حامض طرطیر کرده و چون گوارشی آشامند. || (ترکیب وصفی، اِ مرکب) آب جوشان.
۸۵آب چرا [ چَ ] (اِ مرکب) غذائی که به ناشتا خورند و آن را نهاری گویند، و در بعض فرهنگها به معنی خوراک جن و پری و طیور آورده اند.
۸۶آب چشی [ چَ / چِ ] (اِ مرکب) غذائی که نخستین بار بطفل در شش ماهگی دهند.
۸۷آب چکیده [ بِ چَ / چِ دَ / دِ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) آب که از کوزه و جز آن ترابد. ماءالقطر. (تحفه).
۸۸آب چلو [ چِ لَ / لُو ] (اِ مرکب) آبی که برنج در آن جوشیده باشد و آن را آبریس و آشام و آشاب نیز گویند.
۸۹آب چین(اِ مرکب) جامه ای که تن مرده را پس از غسل بدان خشک کنند. (از برهان): براهام گفت ای نبرده سوار همی رنجه داری مرا خوارخوار بخسبی و چیزت بدزدد کسی از این در مرا رنجه داری بسی بخانه درآی ار ...
۹۰آب حسرت [ بِ حَ رَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) اشک : بگذاشتند ما را در دیده آب حسرت گریان چو در قیامت چشم گناهکاران. سعدی. هر می لعل کز آن دست بلورین ستدیم آب حسرت شد و در چشم گهربار بماند. حافظ.