لغتنامه
نمایش ۶۱ تا ۹۰ مورد از کل ۳۴۳٬۳۱۸ مورد.
# | مدخل | معنی |
---|---|---|
| ||
۶۱ | آب بوری | [ بِ بو ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) دوائی است که زنان با آن رنگ موی گیسوان بگردانند برنگ خرمایی روشن. |
۶۲ | آب بین | (نف مرکب) آب شناس. |
۶۳ | آب بینی | (حامص مرکب) عمل آب بین. |
۶۴ | آب بینی | [ بِ بی ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) مخاط. مُرگ. خلم. |
۶۵ | آب پاش | (اِ مرکب) آوندی که بدان بر زمین و گُل و چمن آب پاشند. رشاشه. آب پاچ. |
۶۶ | آب پاشی | (حامص مرکب) عمل آب پاشیدن بر گل و جز آن. |
۶۷ | آب پخته | [ پُ تَ / تِ ] (اِ مرکب) آش اماج. || آب سرد. آب سر. || (ن مف مرکب) جوشانیده. |
۶۸ | آب پز | [ پَ ] (ن مف مرکب) تخم مرغ یا گوشت به آب ساده و بی روغن پخته. مسلوق و مسلوقه. |
۶۹ | آب پشت | [ بِ پُ ] (ترکیب اضافی، اِ
مرکب) نطفه. منی. آب مردی :
آب رخ زآب پشت بگریزد
کآب پشت آب رویها ریزد.سنائی. |
۷۰ | آب پنیر | [ بِ پَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) ماءالجبن. (تحفه). |
۷۱ | آب تابه | [ تا بَ / بِ ] (اِ مرکب) ظرفی که در آن آب گرم کنند. || ابریق. آفتابه. |
۷۲ | آب تاختن | [ تَ ] (مص مرکب) میختن.
میزیدن. (صحاح الفرس):
ز قلب آنچنان سوی دشمن بتاخت
که از هیبتش شیر نر آب تاخت.رودکی.
و سنگ اندر کمیزدان و دشخواری آب
تاختن. (التفهیم). |
۷۳ | آب تبرستان | [ بِ تَ بَ رِ ] (اِخ) نام چشمه ای بر کوهی از تبرستان که گویند چون بانگ بر او زنی بازایستد و چون بازایستی روان شود. |
۷۴ | آب تبریه | [ بِ تَ بَ ری یَ ] (اِخ) بگفتهٔ فرهنگ نویسان نام چشمه ای است نزدیک اردن که هفت سال روان و هفت سال خشک است. |
۷۵ | آب تراز | [ تَ ] (اِ مرکب) طراز بنایان که در درون آب دارد. - آب تراز کردن زمین؛ تسطیح آن برای جریان آب. |
۷۶ | آب ترازو | [ تَ ] (اِ مرکب) دانش تسطیح زمین و کاریز سهولت جریان آب را. - آب ترازو کردن؛ تسطیح زمین و کاریز بصورتی که آب جریان کند. |
۷۷ | آب تراش کردن | [ تَ کَ دَ ] (مص مرکب) خراشیدن خیار و خربزه و امثال آن با کفچه سهولت مضغ را. |
۷۸ | آب تره | [ تَ رَ / رِ ] (اِ مرکب) گیاهی است آبی با برگهای مایل بتدویر و زبانگز چون ترتیزک و در چهارمحال اصفهان آن را بَکلو گویند، و آن از احرار بُقول است. |
۷۹ | آب تنزیه | [ بِ تَ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) پیش یهود آبی است آمیخته بخاکستر گاو سوخته [ گاوی سرخ که بنی اسرائیل بکشتن و سوختن آن مأمور شدند ] و چوب سرو و زوفا و ارغوان و آن را بر ... |
۸۰ | آب تنی کردن | [ تَ کَ دَ ] (مص مرکب) غوطه خوردن در آب سرد بقصد خنک شدن. |
۸۱ | آب تیرگان | [ رَ ] (اِ مرکب) رجوع به آبریزگان شود. |
۸۲ | آب جر | [ جَ ] (اِ مرکب) جزر. مقابل مد. |
۸۳ | آب جو | [ بِ جَ / جُو ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) فوگان. فقاع. فقع. نبید جو. آخسمه. آخمسه. جعه . و قسم ستبر آن را بوزه گویند. || ماءالشعیر. آبی که در آن جو مقشر جوشانیده باشند مداوا را. |
۸۴ | آب جوش | [ بِ ] (ترکیب اضافی، اِ مرکب) آبی که در آن جوش یعنی بی کربنات سود و حامض طرطیر کرده و چون گوارشی آشامند. || (ترکیب وصفی، اِ مرکب) آب جوشان. |
۸۵ | آب چرا | [ چَ ] (اِ مرکب) غذائی که به ناشتا خورند و آن را نهاری گویند، و در بعض فرهنگها به معنی خوراک جن و پری و طیور آورده اند. |
۸۶ | آب چشی | [ چَ / چِ ] (اِ مرکب) غذائی که نخستین بار بطفل در شش ماهگی دهند. |
۸۷ | آب چکیده | [ بِ چَ / چِ دَ / دِ ] (ترکیب وصفی، اِ مرکب) آب که از کوزه و جز آن ترابد. ماءالقطر. (تحفه). |
۸۸ | آب چلو | [ چِ لَ / لُو ] (اِ مرکب) آبی که برنج در آن جوشیده باشد و آن را آبریس و آشام و آشاب نیز گویند. |
۸۹ | آب چین | (اِ مرکب) جامه ای که تن مرده را پس از غسل بدان خشک کنند. (از برهان): براهام گفت ای نبرده سوار همی رنجه داری مرا خوارخوار بخسبی و چیزت بدزدد کسی از این در مرا رنجه داری بسی بخانه درآی ار ... |
۹۰ | آب حسرت | [ بِ حَ رَ ] (ترکیب اضافی، اِ
مرکب) اشک :
بگذاشتند ما را در دیده آب حسرت
گریان چو در قیامت چشم گناهکاران.
سعدی.
هر می لعل کز آن دست بلورین ستدیم
آب حسرت شد و در چشم گهربار بماند.
حافظ. |