لغت‌نامه

راهنمای استفاده از لغت‌نامهٔ دهخدا
نمایش ۵۷۱ تا ۵۹۰ مورد از کل ۵۹۰ مورد.
#مدخلمعنی
 
۵۷۱نومسلمانی[ نَ / نُو مُ سَ ] (حامص مرکب) نومسلمان بودن. صفت نومسلمان. رجوع به نومسلمان شود.
۵۷۲نیرمانی[ نَ رَ ] (ص نسبی) منسوب است به نیرمان از قرای همدان. (از الانساب سمعانی).
۵۷۳نیک پیمانی[ پَ / پِ ] (حامص مرکب) وفاداری. وفای به عهد: لیک از راه نیک پیمانی نز سر سرکشی و سلطانی.نظامی.
۵۷۴نیک گمانی[ گُ ] (حامص مرکب) خوش گمانی.
۵۷۵نیکوگمانی[ گُ ] (حامص مرکب) حسن عقیدت. خوش بینی. حسن ظن. (یادداشت مؤلف). مقابل بدگمانی به معنی سوءظن.
۵۷۶نیمانیم(ص مرکب، ق مرکب) نصفانصف. برابر. راستا. (یادداشت مؤلف). نیمی ازین و نیمی از آن : کشک گندم و کشک جو نیمانیم با یک درم سنگ تخم بادیان. (ذخیرهٔ خوارزمشاهی). کشکاب از کشک و نخود پزند نیمانیم یا دو بهر کشک جو و یک ...
۵۷۷هامانی(اِخ) او راست شرح اقلیدس. (کشف الظنون).
۵۷۸هامانی(اِ) سنگی سفید است به زردی زند، به خراسان می باشد، شکسته را مفید است. (نزهة القلوب).
۵۷۹هم پیمانی[ هَ پَ / پِ ] (حامص مرکب) هم پیمان شدن. بر سر کاری با یکدیگر عهد بستن.
۵۸۰همانی[ هَ ] (ص نسبی) منسوب به همان که ظاهراً قریه ای است در عراق. (سمعانی).
۵۸۱همانی آسمان[ هَ سْ / سِ ] (اِ مرکب) فلک کلی را گویند، و همانی آسمانها افلاک کلیه. و فلک کلی به قول مشهور نُه است به عدد حرکات محسوسهٔ مختلفه، چه نُه حرکت مختلف یافته شده: هفت از سبعهٔ ...
۵۸۲هیقمانی[ هَ قَ نی ی ] (ع ص) شترمرغ دراز یا دراز از هر چیز. (از اقرب الموارد).
۵۸۳هیقمانی[ هَ قُ نی ی ] (ع ص) درازبالا. (منتهی الارب) (آنندراج).
۵۸۴یمانی[ یَ نی ی ] (ص نسبی) منسوب به یمن. (منتهی الارب). یمانیة. منسوب به یمن. گویند: رجل یمانی. (از ناظم الاطباء). - سیف یمانی؛ شمشیر یمانی. (مهذب الاسماء). و رجوع به یمن شود. || ...
۵۸۵یمانی[ یَ ] (ص نسبی) منسوب به یمن. (ناظم الاطباء). منسوب به یمن که نام ملکی است معروف و الف در لفظ یمانی عوض از یای مشدد است، پس یمانی به تشدید یاء گفته نشود مگر در هنگام جمع بستن. ...
۵۸۶یمانی[ یَ ] (اِخ) عمربن محمدبن عبدالحکم، مکنی به ابوحفص. از زهاد متصوفه و از اوست: کتاب قیام اللیل و التهجد. (از فهرست ابن الندیم).
۵۸۷یمانیة[ یَ یَ / نی یَ ] (ع اِ) قسمی از جو که خوشهٔ آن سرخ است. (از متن اللغة) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء). نوعی از جو سرخ خوشه. (منتهی الارب) (آنندراج).
۵۸۸یمانیة[ یَ یَ ] (ص نسبی) منسوب به یمان و یمن. (یادداشت مؤلف). گویند: امرأة یمانیة و قوم یمانیة. (ناظم الاطباء). و رجوع به یمانی و یمن و صبح الاعشی ج ۱ ص ۳۳۷ شود.
۵۸۹یمانیة[ یَ نی یَ ] (اِخ) از فِرَق زیدیه اصحاب محمدبن یمانی کوفی. (خاندان نوبختی ص ۲۶۷). و رجوع به مروج الذهب ج ۲ ص ۱۴۴ شود.
۵۹۰یمانیون[ یَ نی یو ] (ص، اِ) جِ یمانی و یمنی. مردمان یمن. ساکنان یمن. (از یادداشت مؤلف). و رجوع به یمن شود.